Prosta Spółka Akcyjna została wprowadzona do Ustawodawstwa Polskiego dnia 1 lipca 2021 roku, rozszerzając tym katalog Spółek Kapitałowych. Jest to nowa forma prowadzenia działalności gospodarczej która różni się od Spółki Akcyjnej. Cechuje ją niepubliczny typ spółki handlowej, który łączy ograniczoną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki z dużą dozą elastyczności, w związku z kształtowaniem wzajemnych relacji pomiędzy wspólnikami, jak i systemu zarządzania spółką. Prosta Spółka akcyjna charakteryzuje się brakiem nadmiernych formalności związanych z jej zakładaniem oraz mechanizmem ochrony wierzycieli spółki który polega na zakazie dokonywania świadczeń na rzecz wspólników, które mogłyby zagrozić wypłacalności spółki. Dodatkowo warto wspomnieć że Prosta Spółka Akcyjna stanowi połączenie Spółki Akcyjnej oraz Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością. Od innych Spółek Kapitałowych odróżnia ją wysokość wkładu akcyjnego, bo do jej założenia wystarczy wkład o wysokości np. 1 zł.
Kto może założyć Prostą Spółkę Akcyjną? Jak to zrobić?
Prostą Spółkę Akcyjną może założyć jedna osoba, jednak nie wyklucza to możliwości, aby Spółka została utworzona przez większą liczbę akcjonariuszy czy inną Spółkę. Jedynym wyjątkiem jest, że Prostej Spółki Akcyjnej nie może otworzyć jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Może ona zostać utworzona w każdym celu, z wyłączeniem przypadków zakazanych przez prawo.
Do założenia tego typu spółki niezbędne są:
- zawarcia przez założycieli umowy spółki;
- ustanowienia organów wymaganych przez ustawę lub umowę spółki
- pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie wymaganej przez ustawę tj. 1 zł
- wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców.
Umowa Prostej Spółki Akcyjnej
Umowa Prostej Spółki Akcyjnej powinna zostać zawarta w formie Aktu Notarialnego. Na podstawie art. 3005 k.s.h umowa ta powinna określać m.in: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, liczbę, serie i numery akcji, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Umowa Prostej Spółki Akcyjnej może określać terminy wniesienia wkładów do spółki bądź zawierać upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. Jeżeli takie informacje nie zostaną wskazane w umowie spółki, terminy wniesienia wkładów powinny zostać określone przez zarząd spółki.
Akcjonariusze w prostej spółce akcyjnej
Założycielami spółki akcyjnej są akcjonariusze, którzy ustanawiają umowę spółki i zobowiązują się w niej do konkretnych zobowiązań.
Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania prostej spółki akcyjnej.
Akcjonariusze w zamian za wkłady pieniężne bądź niepieniężne do których wniesienia w umowie spółki się zobowiązują obejmują akcje..
Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, jak np. świadczenie pracy lub usług.
Akcje, które obejmują akcjonariusze nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne.
Wkłady wnoszone przez akcjonariuszy, powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru. W chwili wniesienia wkładów w całości, zarząd spółki niezwłocznie podejmuje uchwałę w tym przedmiocie.
Wkłady wniesione do spółki przez akcjonariuszy powinny być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji akcjonariusza. Akcjonariuszowi Prostej Spółki Akcyjnej przysługuje prawo do udziału w zysku, a także prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego w kwocie wynikającej z rocznego sprawozdania finansowego. Udział w zysku (dywidenda) jest rozdzielana pomiędzy akcjonariuszy w stosunku do liczby akcji.
Akcje i rejestr akcjonariuszy w Prostej Spółce Akcyjnej
Akcje nie mają formy żadnego dokumentu. Akcje podlegają zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy.
Rejestr akcjonariuszy prowadzony jest w formie elektronicznej, pod postacią rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych, bądź przez podmiot, który jest uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych bądź notariusza. Wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Przy zawiązaniu spółki wyboru dokonują jej akcjonariusze.
Do zadań podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy należy zapewnienie zgodności liczby akcji zarejestrowanych w rejestrze z liczbą wyemitowanych akcji oraz dokonywanie wpisów zmian danych.
Rejestr akcjonariuszy zgodnie z art. 30033 Kodeksu Spółek Handlowych zawiera między innymi: firmę, siedzibę i adres spółki, oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru, datę zarejestrowania spółki i emisji akcji czy serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji.
W sposób odmienny od pozostałych spółek kapitałowych następować będzie obciążanie i zbywanie akcji, które może wystąpić w formie dokumentowej. Wymagane jest wyłącznie złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu. W przypadku innych spółek kapitałowych wymagana była forma pisemna.
Organy Prostej Spółki Akcyjnej
W prostej spółce akcyjnej ustanowiony może zostać zarząd bądź rada dyrektorów. W umowie spółki może zostać ustanowione postanowienie, że oprócz ustanowienia zarządu w spółce należy również ustanowić radę nadzorczą.
Członkowie zarządu oraz dyrektorzy podlegają wobec spółki ograniczeniom, które zostały wskazane w umowie spółki oraz jeżeli umowa spółki nie wskazuję inaczej w uchwale akcjonariuszy.
Uchwały organów w prostej spółce akcyjnej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Mandat członka organu wygasa z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy przypadający po dniu powołania, może zostać również powołany na czas nie określony jeżeli tak stanowi umowa spółki.
Zarząd
Kodeks Spółek Handlowych stanowi że, zarząd w Prostej Spółce Akcyjnej odpowiedzialny jest za prowadzenie spraw i jej reprezentacje. Ponadto, do kompetencji zarządu należy powoływanie i odwoływanie prokurentów spółki, reprezentowanie spółki w czynnościach sądowych i pozasądowych.
Zarząd składa się przynajmniej z jednego członka powoływanego przez akcjonariuszy uchwałą, chyba, że ustawa lub umowa spółki stanowi inaczej.
W sytuacji gdy w spółce została ustanowiona rada nadzorcza, to do jej kompetencji należy powoływanie, odwoływanie i zawieszanie z ważnych powodów w czynnościach członków zarządu.
W przypadku, gdy spółka posiada zarząd wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki.
Członkowie zarządu odpowiadają za zobowiązania Prostej Spółki Akcyjnej. W sytuacji gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Rada nadzorcza
Kodeks Spółek Handlowych umożliwia powołanie w Prostej Spółce Akcyjnej rady nadzorczej. O jej powołaniu decydują akcjonariusze umieszczając stosowne postanowienia w umowie spółki.
Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy.
Do kompetencji rady nadzorczej należy stały nadzór nad działalnością spółki, jednakże rada nadzorcza i jej członkowie nie mają prawa do wydawania zarządowi spółki poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.
Szczególne obowiązki posiadane przez radę nadzorczą, to min. dokonywanie oceny prawidłowości i rzetelności sprawozdań zarządu z działalności spółki i składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.
Rada nadzorcza może delegować członków rady nadzorczej, na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali zawieszeni albo których mandaty wygasły z innych przyczyn niż upływ kadencji
Rada nadzorcza ma prawo badania pełnej dokumentacji spółki, a także żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.
Rada dyrektorów w Prostej Spółce Akcyjnej
Rada dyrektorów dzieli się na dyrektorów wykonawczych odpowiedzialnych za prowadzenie spraw spółki, oraz na dyrektorów nie wykonawczych, do których kompetencji należy sprawowanie nadzoru nad prowadzonymi sprawami spółki.
Rada dyrektorów składa się z przynajmniej z jednego dyrektora.
Dyrektorów podobnie jak członków zarządu powołują i odwołują, a także z ważnych powodów zawieszają akcjonariusze spółki.
Jeżeli rada dyrektorów jest wieloosobowa, wszyscy dyrektorzy są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki.
Uchwały rady dyrektorów, wymaga min.: podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki, ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych.
Każdy dyrektor niewykonawczy może min.: badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od dyrektorów i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień, dokonywać rewizji stanu majątku spółki.
Odpowiedzialność wobec wierzycieli w Prostej Spółce Akcyjnej, kontrahentów spółki, a także wobec samej spółki.
Zgodnie z art. 300124., każdy kto biorąc udział w tworzeniu spółki działał wbrew przepisom prawa i z swojej winy wyrządził spółce szkodę jest obowiązany do jej naprawienia.
Członek organu odpowiada wobec spółki za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków, w tym z niedołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru jego działalności lub niedochowania lojalności wobec spółki, chyba że nie ponosi winy.
Członek organu nie narusza obowiązku dołożenia należytej staranności, jeżeli, postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego.
Jeżeli szkodę wyrządziło kilka osób wspólnie, odpowiadają oni za szkodę solidarnie.
W przypadku gdy spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez członka organu lub akcjonariusza w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, każdy akcjonariusz może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody wyrządzonej spółce.
Różnice między Prostą Spółką Akcyjną a Spółką Akcyjną
Różnice pomiędzy Spółką Akcyjną i Prostą Spółką Akcyjną są zauważalne zarówno przy powstaniu Spółki, jak przy Kapitale Zakładowym, liczbie akcji czy wypłatach w zysku.
Do powstania spółki akcyjnej konieczne jest w szczególności zawiązanie spółki, w tym sporządzenie statutu, który wymaga formy aktu notarialnego. Prostą Spółkę Akcyjną można natomiast założyć na dwa sposoby: tradycyjny – przez sporządzenie umowy spółki w formie aktu notarialnego – albo uproszczony, przez Internet z wykorzystaniem wzorca umowy.
Kapitał zakładowy spółki akcyjnej wynosi co najmniej 100.000 zł. Kapitał ten może zostać pokryty zarówno wkładem pieniężnym, jak i niepieniężnym. W Prostej Spółce Akcyjnej nie występuje kapitał zakładowy – w jego miejsce funkcjonuje kapitał akcyjny, do którego pokrycia wystarczy jedna złotówka. Ponadto wkładem może tu być każdy wkład mający wartość majątkową, w tym wkład w postaci świadczenia pracy lub usług. W Prostej Spółce Akcyjnej rejestr akcjonariuszy może być prowadzony przez notariusza albo uprawnioną firmę inwestycyjną. W przypadku spółki akcyjnej – wyłącznie przez uprawnioną firmę inwestycyjną. Wyłącznie akcje spółki akcyjnej mogą być przedmiotem obrotu na giełdzie.
W obszarze wypłaty zysku ze spółki bowiem w przypadku spółki akcyjnej wypłacie na rzecz akcjonariuszy podlega zysk za ostatni rok obrotowy, powiększony o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Natomiast w przypadku Prostej Spółki Akcyjnej akcjonariusze mogą sięgać również po środki zgromadzone na kapitale akcyjnym, które zostały przeznaczone na wypłatę dywidendy.
autor: Agnieszka Słapińska